Bilim ve Sanatı BuluÅŸturan Üç Deha
“Bilim ve sanat, mantık ile hayalgücü arasında denge geliÅŸtirir.”
Leonardo Da Vinci
YaÅŸadığımız yüzyılda pek çoÄŸumuzun bir yanılgıya düÅŸtüÄŸüne inanıyorum; bilim ve sanatın ayrı ÅŸeyler olarak düÅŸünülmesi yanılgısına. Tarihe baktığımızda; birçok bilim adamının sanat, felsefe, matematik, geometri, anatomi ve diÄŸer bilim dalları ile aynı anda ilgilendiklerini ve dünya tarihinde büyük buluÅŸlara ön ayak olduklarını, olaÄŸandışı atılımlar gerçekleÅŸtirdiklerini görürüz. Sizlerle birlikte, bilim ve sanatın tarihine kısa bir yolculuk yapmak ve üç büyük zihni birlikte anımsamak istiyorum: Leonardo da Vinci, Sir Frederick William Herschel ve Albert Einstein.
YolculuÄŸumuzun ilk durağına Ä°stanbul’un fethinden bir yıl önce 1452’de doÄŸmuÅŸ olan dahi sanatçı ve bilimadamı; ressam, yazar, matematikçi, anatomist, tasarımcı, mucit Leonardo Da Vinci ile baÅŸlayalım.
Dünyanın ilk sanat tarihi yazarı olarak bilinen Vasari, büyük dahi Da Vinci’nin hayatında ve yaÅŸadığı dönemde müziÄŸin çok önemli olduÄŸunu vurgular; Milano kralının vekili olan Ludovico Sforza'nın hizmetinde çalışmak için mucit olarak baÅŸvurduÄŸu iÅŸe, Leonardo da Vinci müzisyen olduÄŸu için kabul edilir. Da Vinci'nin, o dönemin önemli toplantılarına flüt, lir ve ses sanatçısı olarak katıldığı bilinmektedir.
“Müzik benim için ikincil önem taşımaktadır, resim yapmaya oranla. Müzik yaptığınız anda yok olmaktadır ama resim ilk andan itibaren oluÅŸmaya devam etmektedir.”
Leonardo Da Vinci
Da Vinci çok büyük bir ressam olarak ‘Mona Lisa’, ‘ Son AkÅŸam YemeÄŸi’ gibi hepimizin bildiÄŸi resimleriyle tarihe geçmiÅŸ; ancak aynı zamanda müzisyen kimliÄŸi ile mucitliÄŸini birleÅŸtirdiÄŸi mucizevi üretimler gerçekleÅŸtirmiÅŸ, icatlar yapmıştır. Viola organista, tasarımını yaptığı ancak fiziken yapıldığına ne yazık ki ÅŸahit olamadığı çok ilginç bir enstrüman olarak, da Vinci'nin müzisyenliÄŸini, mucitliÄŸini ve hayalciliÄŸinin ürünü olmuÅŸtur.
Tarihte yolculuÄŸumuzda bir sonraki durağımızda karşımıza, dünyanın önde gelen bilim adamlarından olan besteciliÄŸi ise çok az tanınan 1738 Almanya doÄŸumlu Sir Frederick William Herschel çıkmaktadır.
Herschel, Klasik Batı MüziÄŸinin en önemli dönemlerinden biri olan Barok dönemin ve en önemlisi büyük besteci Johann Sebastian Bach’ın yaÅŸamının son çeyreÄŸinde ortaya çıkmış bir bestecidir. Askeri bandoda çalışan babası ile beraber bandoda müzik yapmıştır. 1759 yılında Ä°ngiltere’ye taşınarak orada da müzik öÄŸretmenliÄŸine ve müzik hayatına devam etmiÅŸtir. 1772 yılında kardeÅŸi onun yanına gelerek ÅŸan eÄŸitimine baÅŸlamasıyla beraber, kendine daha fazla zaman ayırabilen Bay Herschel, astronomiye olan ilgisini keÅŸfetmiÅŸ ve bir teleskop sahibi olmuÅŸtur.
Evet ÅŸimdi Herschel’in dünyada ünlü olma sebebine gelelim ; 43 yaşında bir kuyrukluyıldız bulduÄŸunu düÅŸünen besteci/bilim adamı sonrasında gezegenlerin içinde yedinci olarak bilinen Uranüs gezegenini bulan kiÅŸi olarak tarihe geçmiÅŸtir.
Astronomik keÅŸfimizden sonra ÅŸimdi de, 2 asır daha ileriye giderek, 20.yy’ın en büyük bilim adamlarından biri olan -belki de en büyüÄŸü olan- Albert Einstein’ın sanat ile olan yolculuÄŸuna çıkalım. Erken yaÅŸlarda okul ile yaÅŸadığı zorlukları atlatmaya çalışan, konuÅŸmakta güçlük çeken büyük fizik adamı; annesinin yönlendirmesi ile müzikle çok erken yaÅŸta tanışarak müziÄŸin önemini kavramış, 6 yaşındayken keman derslerine baÅŸlamıştır.
Uzun yıllar, kemanın detay isteyen teknik aÅŸamasının zorluÄŸuyla boÄŸuÅŸan Einstein’ın dünyası Mozart’ın bir eserini çalmasıyla birlikte deÄŸiÅŸmiÅŸ ve tüm hayatı boyunca kemanını yanından ayırmamıştır. Fizik konferanslarının öncesinde her fırsatta, büyük bir keyifle konser vermeyi çok sevdiÄŸi, arkadaÅŸlarının anılarında canlı kalmıştır.
​
Son örneÄŸimiz olan Einstein’ın keman performanslarını izleyebileceÄŸiniz videoları ve ses kayıtları internette rahatlıkla bulunabilir.
​
Dr. Erman Türkili